Senda da detgas da Paul Luziet

Deutsch >

Cheu entscheiva Vies viadi en in mund miraculus da detgas en ina grondiusa cuntrada.
Las raquintaziuns derivan da Gugliem Gadola. Gugliem Gadola ei naschius 1902 a Mustér, pli tard ha el studegiau historia e romanistica a Freiburg e Turitg. El ei staus confundatur e redactur dil «Glogn» e redactur digl «Ischi». Gugliem Gadola ha scret bia raquintaziuns, novellas, biografias e dissertaziuns historicas. El ei il bab dalla figura populara e humoristica «Paul Luziet». Gugliem Gadola ei morts 1961 a Cuera. En il curtin dalla Ligia Grischa a Trun ei el commemoraus.

 Introducziun

Paul Luziet

Paul Luziet ei naschius ca. ils onns 1760 a Pustget Mathias-sut. Il bab veva num Leci e la mumma Ghetta. Lu veva Paul Luziet aunc l’onda Zia, la sora dil bab Leci.
Luziets vevan els num, perquei che quella famiglia veva da zaheias enneu adina giu Lecis ni Lucias en tuttas generaziuns. Il di che Leci e Ghetta han maridau era staus in trest di per Zia. Il di da nozzas ei era staus in di da bara. Ed in vegl proverbi di: «Di da nozzas, di da bara ed ils spusai vivan buca ditg.» Ed ultra da quella stoda entupada sin via alla parochiala era ei stau in clar e bi di plein sulegl – e gliez muntava: «Clar di da nozzas, lartg en casa.» Paul Luziet era naschius sin l’enzenna digl anugl. La mumma era morta tier la naschientscha. Il bab era vegnius il medem di sut in pégn en e sturnius. L’onda Zia veva temiu ch’era il Paul Luziet stoppi murir ed era currida cun el a Nossadunna dalla Glisch per schar battegiar el. Igl ei gie era enconuschent per l’entira tiara siadora ch’il batten administraus a Nossadunna dalla Glisch scampenti era ils pli fleivels affons. L’onda Zia puppergnava siu Paul Luziet e fageva mo belbel cun el. Ed aschia dumi­gnava ella buca pli il schani cu el haveva siat, otg onns. E Paul Luziet haveva da pign ensi adina fatg bugen filistuccas. Paul Luziet era plitost in pign, denton sauns e robusts. El era buca bials, mo era buca macorts. Da spért, humor e curascha era el gronds. Siu tgau era plats e sten­dius, perquei ch’il pastur veva mess siu tgau sin in’aissa caschiel, sissu in’aissa grossa e lu aunc in crap. In egl era grischs e l’auter blaus. Perquei vesevi el dapli ch’ils auters, pretendeva l’onda Zia.

 Start >

Text: Tschespet Nr. 38
Illustraziuns: Lisa Gangwisch, Basel (ord cudischet Paul Luziet va a scola, OSL Nr. 2137)
Idea e concept: Iris Deplazes, Rabius
Purtader da project: Sumvitg Turissem
Grafica e realisaziun: lunamedia.ch, Trun